“Her kim ki şeriatın on makamından birisini dahi yerine getirememişse Tarikat makamına, Tarikatın on makamından birisi dahi eksik olsa Marifet makamına, Marifetin on makamından birisi dahi eksik olsa, Hakikatmakamına eremez. Ol kişi dört kapı kırk makamı eksiksiz olarak yerine getirirse ancak sırrı Hakikat’a ulaşır”.
HACI BEKTAŞ VELİ(9)
Dört Kapı şunlardır:
1. Şeriat
2. Tarikat
3. Marifet
4. Hakikat
Bu her kapının on makamı vardır.
4 KAPI 40 MAKAMIN ÖZELLİKLERİ(10)
ŞERİAT TARİKAT MARİFET HAKİKAT
1. İman etmek Tövbe etmek, EDEB’li olmak Alçakgönüllü olmak,
2. İlim öğrenmek Mürşid öğüdüne uymak Bencillik, Kimsenin ayıbını görmemek,
kinden uzak olmak
3. İbadet etmek Temiz giyinmek, Perhizkarlık Yapabileceğin iyiği esirgememek,
4. Haramdan uzaklaşmak İyilik için savaşmak, Sabır ve kanaat
5. Nikah/Ailesine faydalı olma Hizmet etmeyi sevmek, Haya (Utanma) Tüm insanları bir görmek,
6. Çevreye zarar vermemek Haksızlıktan korkmak, Cömertlik Birliğe yönelmek
7. Peygamberin emrine uymak Ümitsizliğe düşmemek İlim, Gerçeği gizlememek
8. Şefkatli olmak İbret almak, Hoşgörü, Manayı bilmek
9. Temizliğe dikkat etmek Nimet/cömert olmak) Özünü bilmek ve Tanrısal sırrı öğrenmek
10. Yaramaz işlerden sakınmak Özünü fakir görmek. Ariflik. Tanrısal varlığa ulaşmak ve
Hakla bir olmak.
4 KAPININ GÜZELLİKLERİ(11)
ŞERİAT TARİKAT MARİFET HAKİKAT
1. Rüzgâr Ateş Su Toprak
2. Derya Gemi Dalgıç Cevahir
3. Kul Bilim Erme Görme
4. Et / Kemik Damar Beyin Can / Ruh
5. İşitme Görme Duyma Bilme
6. Lamba Fitil Yağ Işık
7. Kapı Eşik Anahtar Kilit
8. Nadas Tohum Hasat Ürün
9. Niyet İkrar Yol Durak
10. Göz Kulak Ağız Cemal
11. Ağaç Kökü Dal Çiçek Meyve
12. Köy Ülke Dünya Evren
13. Doğum Nişan Evlilik Hakka Ulaşma
14. İlk Okul Orta Okul Lise Üniversite
15. Peygamberler Çağı Evliya / Erenler Çağı Şimdiki Zaman Gelecek Çağ
Şeriat kapısının makamları:
1. İman etmek,
2. Ilim öğrenmek,
3. İbadet etmek,
4. Haramdan uzaklaşmak,
5. Nikahlanıp evlenerek Ailesine faydalı olmak,
6. Çevreye zarar vermemek,
7. Peygamberin emirlerine uymak,
8. Şefkatli olmak,
9. Temizliğe dikkat etmek ve
10. Yaramaz işlerden sakınmak.
Şeriat, insanın kendi öz benliğini kötülükten arıtmaya, yeterince gelişmemiş olgunlaşmamış hali ile din kurallarını, şekil biçiminde uygulamasıdır. Bu kapı kişinin yaşama başladığı ilk okul olarak kabul edilebilir. Esasta toplum ve onu şekillendiren değerlere uyumu içerir.
Şeriat kapısında Allahın Aslanı İmam Ali
İmam Ali, Müslümanlığı ilk kabul ve ilk İman eden kişidir. Hz. Muhammed bir Hadisinde “Benden sonra fitne (huzursuzluk) olacaktır. Bu oldu mu, Ebu Talip oğlu Ali tarafını tutun. Çünkü O bana ilk iman edendir. Kıyamettede benimle ilk dostluk edecek odur. O Sıddık-ı Ekber’ dir. O bu ümmetin Faruk’udur. O müminlerin ulusudur, reisidir.” Diyerek onun ilk iman eden olduğunu beyan etmiştir. Ayrıca kendisi “Allah Elçisi Muhammed, bir Pazartesi günü peygamber olduğunu açıkladı. Aynı günün ertesi Salı günü ben İslam Dini’ne girdim, onun Peygamberliğine inandım” diyerek bunu teyit etmiştir.
İmam Ali’nin İslamiyeti ilk benimseyen insan olması, onun diğer kapılarda göreceğimiz gibi “Evvel Ali, Ahir Ali”tanımlamaları ile çelişmez, tam tersine yerinde bir tespit olur. Zira Alevilik diğer semavi dinleri de benimser ve onlarıHak kabul eder. Ancak kavimlerin sürekli inanç ve toplumsal ahlâk ihlalleri yaşaması sonucu, bu dinlerin gerek içerik ve gerekse motivasyon olarak özellikleri yitirdiğini ve Allahın yeni Elçiler ve Kutal kitaplar gönderdiğine inanır. Bu vesile ile inançlarda ve Allahın gönderdiği Kitap ve Peygamberlerde bir uyum ve devamlılık vardır.
Bu vesile ile İmam Ali’nin ilk müslüman olması zahiri yani dünyevi bir olgudur. “Evvel Ali, Ahir Ali” durumları ilebatini, yani bir insanın yaşamının olgunlaşmasının en üst seviyesinde görüp varabileceği bir durumdur. Bu vesile ile burada bir kavram karışıklığı olmamasına dşkkat etmek gerekir.
Her zaman Hz. Muhammed’in yanında bulunmuş ve onun sohbetinden yararlanmış, onunla birleşmiş, bütünleşmiş ve onunla Hak olmuştur. Ondan büyük İlim öğrenmiş ve Hz. Muhammed onun için ‚” Ali benim ilmimin haznedarıdır” hadisini söyleyerek onun ne kadar bilgili ve alim olduğunu vurgulamıştır.
İmam Ali süreki ibadet eden ve oruç tutan bir insandır. Hatta 3 gün üst üste oruç tutuğu, 3 gün üst üste tam orucunu açmak istediği zaman kapısına yoksul veya kölelerin gelip sadaka istediklerini, İmam Ali’nin de bu rızkını onlara vererek orucuna devam ettiği bilinir.
İmam Ali haramdan hep kaçınmıştır. Hz. Muhammed onun için‚” Ya Ali benden sonra yola gidenler, Senin gösterdin yoldan giderlerse selamete ererler” diyerek fena işlerden uzak olduğunu beyan etmiştir.
Tüm ömrü boyunca iyilik, insanlık ve İslamiyet için çalışmıştır. Etrafına ve ailesine sürekli faydalı olmuş ve bunu her fırsatta vurgulamıştır. Onun Gerek oğulları İmam Hasan ve İmam Hüseyin’e yaptığı öğütlerde ve gerekse hutbelerinde, Mısır’a tayin ettiği Vali Malik Ejder’e göderdiği mektupta bu görüşleri defalarca vurgulanmıştır. O hiç bir savaşta yenilmemiştir. Hz. Muhammed tarafından ona hediye edilen ve Zülfikâr adı verilen efsanevi çift ağızlı kılıç ve Düldüladı verilen atı ile savaş meydanlarında büyük kahramanlıklar göstermiştir.
Onun olağanüsüt cesareti, yiğitliği, kahramanlığı yüzyıllardır sevenlerinin gönlünde taht kurmuştur.
Bu vesile ile ona Aleviliğin ilk kapısı olan Şeriat kapısında Allahın Aslanı unvanı takılmıştır. İmam Ali son derece güvenilir ve yiğit bir insan olduğu için 622 yılında Hz. Muhammed ve diğer iman edenler Mekke’den Medine’ye göç (Hicret) ettiklerinde, Hz. Muhammed onu kendi yatağına yatırmış ve Mekke’lileri oyalamasını sağlamıştır. İmam Ali yüzyıllarca mazlumun dostu, haksızın ve zalimin korkulu rüyası olarak zihinlerde yer edinmiştir. Onun hakkında bu vesile ile yüzlerce Cenk (Kahramanlık) kitabı yazılmış, bilhassa Hayber kalesinde gösteriği olağanüstü kahramanlıkları yüzyıllarca dilden dile aktarılmıştır.
Ona savaş meydanlarında boyun eğmek zorunda kalan düşmanları pusuya yatarak fırsatlar kollamış ve gerek Hz. Muhammed’in Hakka yürümesi sonrasında ve gerekse İmam Ali’nin şehadetinden sonra intikamlarını ondan, onun ailesinden ve onu sevenlerden almaya kalkışmışlardır.
Bu vesile ile ellerine geçen fırsatları çok zalimce kullanmış, gerek Kerbela ve gerekse daha sonraları çocukları ve torunlarından intikam almışlardır. İmam Ali ise İslam içinde kan dökülmemesi Hz. Muhammed’in “Müslümanlar benden sonra birbirine kılıç çekmesinler” Hadisine bağlı kalarak ilk yıllarda uğradığı haksızlıklara rağmen şiddet kullanmamış, taraftarlarını şiddet kullanmaktan men etmiştir. Bütün bunlara rağmen Ehli Beyt ve 12 İmam’ların uğradığı zulüm ve haksızlık adeta tarihte eşine az raslanan zulümler arasına girmiştir. İmam Ali’den sonra onun torunlarından İmam Cafer Sadık ve son İmam Mehdi dışında tüm soyu kesilerek, vurularak, zehirlenerek, sürülerek yok edilmişlerdir. Sadece kendileri değil, diğer aile bireyleri ve sevenleri de bu zulümden paylarında düşeni almışlardır.
Hakkında Camilerde, meydanlarda, kamu kurumların da sövme ve küfür etme fasılları oluşturulmuş, bilhassaEmevilerdevrinde Camiler de İmam Ali ve Ehl-i Beyt’e sövmek ve hakaret etmek zorunluluk haline getirilmiş, buna uymayanlar ise şiddetli bir şekilde cezalandırılmışlardır.
İmam Ali için ayrıca Hz. Muhammed şunu söylemiştir. “Ali’den üstün yiğit (feta), zülfikardan üstün kılıç yoktur”.Bütün bunlardan dolayı İmam Ali’ye Allahın Aslanı adı verilmiştir. İmam Ali’yi temsil eden fotoğrafların çoğunda bu işlenmiş ve İmam Ali bir Aslan ile birlikte sembolize edilmiştir. Ancak bu sembolize sadece İmam Ali’nin kuvvet ve kudretini temsil etmek için değil, aynı zaman da Hz. Muhammed’in Mirac’a giderken karşısına çıkanAslan’nınağzına yüzük atarak ve daha sonra İmam Ali’nin bu yüzüğü kendisine iade etmesi ile de ispatlanmıştır.
İmam Ali çevresine sürekli yararlı olduğu, onun “Adalet, halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin ise süsü ve güzelliğidir.” veya “Yakınlarına yardımı bırakan, düşmanlarına yardım etmiş olur”
sözlerinden de anlaşılmaktadır.
İmam Ali, Hz. Peygamberin emirlerine, sözlerine ve icraatlarına sürekli uymuştur. Peygamber onun için “Ali benim bilgimin kapısıdır. Tebliğe memur olarak gönderdiğim şeyleri benden sonra ümmetime bildiren, açıklayan kişidir. O’nu dinleyin. O’na baş kaldırmak nifaktır” diyerek bunu teyit etmiştir.
İmam Ali sadece şefkatli değil aynı zamanda “Merhamet ve ibâdetlerin en hayırlısı, gizli sadaka vermek ve inzivâ köşesinde ibâdet etmektir.” Diyerek yoksulları korumanın da merhametlerin en iyisi olduğunu vurgulamıştır.
İmam Ali son derece temiz bir zattır. Bu temizliği sadece dış görünüşü, elbiselerinin temiz olması değil, beden ve ruh temizliğde içerir. Onun “ Bedenin orucu, irâde ve ihtiyarla azaptan korkup sevâba girmeyi, ecre nâil olmayı dileyerek yemekten kesilmektir. Nefsin orucu, beş duyuyu öbür suçlardan çekmek, kalbi de bütün şer sebeplerinden ayırmaktır. Kalbin orucu, dil orucundan; dilin orucu, karnın orucundan hayırlıdır. Veya “Dilini küfre alıştırma. Tatli dilli ol. Yoksa önüne gelene havlayan köpeklere dönersin. Halkı zorla kendine nefret ettirirsin.”Sözleri bunun kanıtıdır. O bu sözleri ile yaramaz işlerden de kaçınmayı da öğütlemektedir . Haksızlık önündeeğilmeyiniz. Çünkü haksızlıkla beraber şerefinizi de kaybedersiniz.
Haksızlıklara isyan etmeyenler, onlardan gelecek her musibete katlanmalıdır.
Tarikat kapısının makamları
1. Tövbe etmek,
2. Mürşidin öğütlerine uymak,
3. Temiz giyinmek,
4. İyilik yolunda savaşmak,
5. Hizmet etmeyi sevmek,
6. Haksızlıktan korkmak,
7. Ümitsizliğe düşmemek,
8. İbret almak,
9. Nimet dağıtmak (cömert olmak) ve
10. Özünü fakir görmek.
Tarikat kapısı, İnsanın dünyevi işlerde kendine özgü ve tamamen bağımsız iradesiyle nefsini kontrol altına alarak, her türlü kötülüğü kendinden uzaklaştırmak için bir yola girmeye denir. Bu kapıda kötülükler kişiden uzaklaştırılırken aynı zamanda iyi huyların ve iyiliklerin o kişide bir araya getirilmesi demektir.
Şöyle bir benzetme de yapabiliriz. Kişinin bir meslek okuluna girerek (örneğin tornacılık, elektrik teknisyenliği… gibi) orada yetenek ve becerilerinin geliştirilmesi ve aynı zamanda olgunlaşması ve olgun bir kişilik elde etmesidir.
Tarikat Kapısında Şahı Merdan Ali
İmam Ali olağanüstü güzelliklerinin yanında sürekli nefsini tevbe /tövbe etmeyi savunur ve bunu herkese önerirdi. Bir sözünde “Tövbe etmek elindeyken, ümidini kesene şaşarım” diyerek tövbe etmenin ve insanların kötülüklerden uzak durmalarının önemine dikkat çeker. Sadece tövbe ederek insanların ruhlarını temizlemelerini değil aynı zamanda hiç günaha girmemelerini sürekli telkin ederdi. Onun “Günah işlememek, tövbe etmekten daha iyidir.” Veya “Kötü alışkanlıkları terketmek en büyük ibadetlerdendir” sözleri bunun kanıtıdır.
O büyük zat aynı zamanda yüzlerce güzel sözünde halka hep güzel öğütlerde bulunmuş ve bilgeliğini halkı ile paylaşmıştır. Üstelik öğüt ve nasihatlarda bulunurken de sonsuz tevazu göstermekte ve öğütlerin başkalarının yanında verilmemesini talkin etmektedir. “Bir insana başkaları yanında verilen öğüt, öğüt değil, hakarettir.” Sözü onun ne kadar ulu bir insan olduğunun kanıtıdır. Öğütlerinde her türlü güzelliği sıralayan ve iyiliği telkin eden İmam Ali,“En akıllı insan, öğütleri dinlemekten vazgeçmeyen insandır” sözü ile insanları öğüt dinlemeye davet eden bir mürşittir.Kendisinin de, Hz. Muhammed’den çok şey öğrendiğini ifade ederek “Ben Peygambere bir şey sorunca beni bilgilendiriyordu. Ben sessiz kalınca da O konuşmaya başlıyordu” diyerek bir Mürşide bağlanmanın öneminden bahs etmektedir. “Söyleyene değil, söylenene bak” sözleri ile bilginin önemine vurgu yaparken aynı zamanda “En faydalı bilgi, uygulanabilendir.” Diyerek insanları yararlı bilgi vermene teşvik etmektedir.
İmam Ali, temiz giyinen, temizliğe itina gösteren bir ulu zattı. Ancak her zaman iç temizliğin çok daha gerekli ve önemli olduğunu ifade etmiş, yaşamını adeta buna endekslemiştir.
İmam Ali haksızlıktan sürekli kaçınmış ve kimseye özellikle haksızlık etmemeye çalışmış, gerek öğütlerinde ve gerekse Valilerine gönderdiği genelgelerde İyilliği ve iyilik yolunda savaşmayı önermiştir. “Haksızlık önünde eğilmeyiniz. Çünkü haksızlıkla beraber şerefinizi de kaybedersiniz.” ve “Haksızlıklara isyan etmeyenler, onlardan gelecek her musibete katlanmalıdır.” Diyerek iyilik yolunda başkaldırıyı teşvik etmiştir. Zaten onun savaş meydanlarında gösterdiği kahramanlıklar iyilik yolunda savaşmanın gerekleridirler.
Özellikle Hayber’in fethi sırasında İmam Ali’nin iyilik yolunda nasıl büyük kahramanlıklar gösterdiği bilinmektedir. Hz. Muahmmed, Hayber savaşında şöyle der “Yarın sancağı öyle birine vereceğim ki, Allahü Teala onu sever. Ben de, onu çok severim” ve Hz. Muhammed sancağı ertesi gün İmam Aliye verir. Sancağı alan İmam Ali askerleri ile beraber kaleye yürür ve en başta da kendisi bulunur. Onun Hayber kalesi kahramanlıkları, bir tutuşta kale kapısını koparması, orada yarattığı olağanüstü direnç yiğitlik ve iyilik yolunda savaş için güzel bir örnektir. Kaldı ki İmam Ali sadece orada değil, diğer yerlerde de en önde savaşmış ve zaman zaman yaralanmıştır. Sadece Uhud savaşında 16 yerindenyaralanmış fakat gerek Hendek ve gerekse diğer savaşlarda görüldiği gibi en önde savaşmaktan geri durmamıştır.
Hayber kapısında Merhab adlı bir Yahudi savaşçıyı yenip onlarca insanın zor oynattığı kale kapısını sökünce, orada bulunan bir asker İmam Ali’ye kimliğini sorunca ulu zat: Ben Ebu Talib oğlu Ali’yim, sizin Tevrat’ta ismim “İlya”dır”, der. Yahudi asker derhal orada secdeye kapanıp iman eder
Kuran-ı Kerim de Hayber’i fetih olayı şöyle anlatlıır: “Onlar, husunlarının (Kalelerinin) kendilerini Allah’tan koruyacağını zannetmişlerdi. Halbuki Allah, onlara hesaba katmadıkları yerden gelince kalplerine korku saldı. Kendi evlerini kendi elleriyle yıkmaya başladılar, müminlerde aynı tahribatı yaptılar. İbret alın ey basiret sahipleri. (Haşr: 2-3)
Şair Kumru”…Hayber Kalesi’ni yıkmak senin için zor bir iş değil, senin saçının her bir teli isterse bin tane Hayber kalesi yıkar ya Ali. Eğer Cebrail kanadını yeryüzüne açmasa idi, Merciyik savaşında senin kılıcın ile dünya bölünüp parçalanacaktı. Senin kılıcından çıkan kıvılcım eğer şimşek olsaydı, İslam düşmanlarını yakıp kavurur, evleriniharapederdi…” diyerek İmam Ali’nin yiğitliğini övmüştür:
İmam Ali tüm yaşamı boyunca bildiklerini halk ile paylaşan, halka hizmet etmeyi ibadet olarak gören ve hizmeti paylaştıran bir zattır. Onun için Hz. Muhammed Hadislerinde “Ali benim bilgimin kapısıdır. Tebliğe memur olarak gönderdiğim şeyleri benden sonra ümmetime bildiren, açıklayan kişidir. O’nu dinleyin. O’na baş kaldırmaknifaktır”diyerek insanların yüzlerini İmam Ali’ye dönmelerini ister.
Onun en çok önem verdiği şey bilimdir. İnsana hizmetin en doğru yolunun Alimlerin düzeyli bilgilerini halka sunma ve onlara kullandrmaya yöneliktir.
İmam Ali haksızlıklara karşı son derece hassastır. Onun “Adalet için en büyük talihsizlik, devleti idare edenin zalimliğidir.” sözleri kendisinin adalet konusunda ne kadar kapsamlı düşündüğünün bir ifadesidir. Tüm yaşamı boyunca adaletten sapmamış ve yaşamı ile de buna örnek olmuş bir büyük Veliullahtır. Bu konuda o kadar net konuşmuştur ki “Adalet ve eşitliği gözetme, siyasetlerin en iyisidir.” Diyecek kadar adaleti gözetir ve haksızlıklardan kaçınır.
Adaletli davranmayı yayınladıkları genelgelerde de sürekli vurgulayan İmam Ali, yöneticilere yönelik “Adalet, halkın dirliği ve düzeni, idarecilerin ise süsü ve güzelliğidir.” Sözleri ile adaletli davranmayı sürekli teşvik etmiştir.
İmam Ali son derece sabırlıydı, bu sabrı herkesde görülemeyecek kadar fazlaydı. Bu konuda “Kendini güçlükler karşısında sabretmeye alıştır, çünkü haksızlık karşısında Hak için sabretmek en iyi ahlâktır.” Sözleri bunu çok iyi yansıtır. Keza “..Sabrediniz, çünkü sabır îmana nispetle cesetteki baş gibidir. Başı olmayan bedenden hayır, sabır olmadıkça da imandan hayır gelmez” sözlerinden de anlaşılacağı gibi sabrı imanın bir boyutu olarak yansıtır.
Hz. Muhammed’in Hakka yürümesinden sonra babası Hz. Peygamber tarafından eşi Hz. Fatıma’yaverilen Fedekhurmalığının, Halife Ömer tarafından zorla alınması, Babasının Hakka yürümesi vesile ile zaten acılı olaneşi Hz. Fatıma’nın dövülerek kaburga kemiklerinin kırılması ve benzeri son derece büyük haksızlıklara dahi sabır göstererek katlanır.
Aslında haksızlıklara karşı son derece hassas olan Allahın Aslanı ünvanlı, gücü ve kuvveti destanlara sığmayan İmam Ali’nin şahsına ve ailesine yapılan bu zulümler karşısında sessiz kalmasının nedenlerinden bir tanesi de sabrınıgöstermeye yöneliktir.
Bir Hadisinde “Benden sonra Islam kanı dökülmesin” diyen Hz. Muhamammed’in sözleri doğrultusunda bu sorunu şahsileştirmeyerek büyük bir tevazu göstermiştir. Onun “Sabır iki türlüdür. İstemediğin, hoşlanmadığın şeye sabretmek; Sevdiğin, istediğin şeye sabretmek.” Sözlerinde sabrı ikiye ayırarak bunu çok güzel açıklamaktadır.“Sabır en güzel huy, ilim de en şerefli süs eşyasıdır” sözlerinde İmam Ali , Sabrı en güzel huy olarak göstermekte ve insanların karşılaştıkları olaylar karşısında sabır göstermelerini önermektedir. Gene “Kendini güçlükler karşısında sabretmeye alıştır, çünkü haksızlık karşısında Hak için sabretmek en iyi ahlâktır” sözlerinden de anlaşıldığı gibi İmam Ali insanlar hem zorluklar karşısında sabırlı olmayı, aynı zamanda da sabrın adaletle karşılık bulmasının doğruluk olduğunu beyan etmektedir.
İmam Ali Insanlara sabırlı olmalarını telkin ederken, aynı zamanda onların ümitsizliğe düşmemelerini, her olgunun koşullarının kendisine uygun elverişli duruma gelmelerini, bununda azim ve çaba gösterilerek elde edilebileceğini göstermektedir. Onun “Azim ve sebat, insanların en büyük yardımcısıdır” sözleri bunu açıkça göstermektedir. Yaşanılan şeylerden ders çıkarılmasını, bunun yaşam için önemli olduğunu “Her şeye ibretle bakınız. Ve gördüklerinizden ibret alınız” sözleri ile vurgulamaktadır. Yaşamın ibretlerle dolu olduğunu, yeteri kadar ibret alınacak konunun bulunduğunu, ancak insanların genellikle bundan ders çıkarmadıklarını dahiyane bir şekilde izah ederek “İbret alınacak şeyler ne çok, ibret alanlarsa ne az” sözleri ile bunu açıklamaktadır. Onun ayrıca “Çok akıllı kimseler, başkalarının hatalarından öğrenirler ve hata yapmazlar, akıllı insanlar hata yapar ve ders çıkararak bir daha yapmazlar. Ahmakinsanlar da sürekli hata yapar gene ders çıkarmazlar” sözleri yaşamdan ders çıkarma konusunda ne kadar derin bir sınıflandırmaya sahip olduğunu ortaya koyar.
İmam Ali imkânların sosyal bir biçimde paylaşılmasından yanadır. Bu yüzden elindeki tüm imkânların / nimetlerin adil dağılımını savunur, söyler ve uygular . “Akıllı olan kemal, cahil olan mal ister” sözünde görüldüğü gibi dünya malını fazla tasarruf etmenin erdem olmadığını vurgular ve Kemaletin maldan daha hayırlı olduğunu telkin eder. Bu şu anlama da gelebilir. Dünya malına fazla yatırım yapmaktan ise sosyal ilişkilere ve bilime, adalete yatırım yapılması anlamındadır. Yoksul ile dayanışmayı savunurken de, onun onurunu son derece gözetir. “Yoksula yardımı dilenmeden yap. Sen onu el açmak zorunda bırakırsan, verdiğin sadaka ile, onun sadakadan daha değerli olan haysiyetini satmaktan kurtarırsın” sözlerinde ki büyük erdem de gösteriyor ki, yoksula yardım edilirken başa kakılmamasını ve karşılıksız biçimde yoksul onuru gözetilerek yapılmalıdır.
İmam Ali insanların dünya malı için çok fazla tasarrufta bulunmasına hoş bakmaz. Kimsenin yerin altına fazla bir şey götüremiyeceğinden hareketle “Ey Âdemoğlu, ihtiyacından fazla kazandığın şeyi, başkası için biriktirmedesin”diyerek buna özellikle dikkat çeker. Cömertliğin, paylaşmacılığın çok büyük erdem olduğuna dikkat çekmek için “Kendinicömertliğe alıştır ve her ahlakın en iyisini seç; çünkü iyilik alışkanlık haline gelir.” Veya“Dünyada yoksulu doyurmak kadar büyük iyilik yoktur. Bunu yapanlar, âhirette mutlaka mükafatınıbulur” sözleri ile insanları elindeki nimetleri, olanakları başkaları ile yaplaşmayı önerir. Tabii eldeki olanak veya nimetleri sadece dünya malı ile de sınıflandırmez.
Onun gözünde bilgi de bir servettir ve bunu defalarca belirtmiştir. Onun için bilginin de paylaşılmasından yanadır ve bunu“Bildiği halde susmak, bilmediği halde konuşmak kadar çirkindir” sözleri ile açıklamıştır. Ayrıca nimetlerin ve olanakların paylaşılması konusunda da dikkatli olmakta ve son derece temkinli önerilerde bulunmaktadır. “ Bilgiyi ehli olmayana veren, o bilgiye zulmetmiştir” sözleri buna çok önemli örnektir.
İmam Ali son derece büyük bir alim, saygın ve dinlenilir kişi olmasına ve bir ara Halife olmasına rağmen son derece mütevazidir. Alçakgönüllüdür. Tevazu sahibidir. Özünü fakir gören Şahı Merdan’dır. Bu tevazuluğunda “Akıllı insanlar az konuşur. Çok söyleyenler, yalnız ahmaktırlar” diyerek alimlerin dahi çok fazla konuşmamalarını, az ve öz, ayrıca yerine göre konuşmalarını önerir. Alçakgönüllüğün bir erdem olduğuna dair söylediği “Alçak gönüllülük, ilimin meyvesidir” sözleri alimlerin dahi bu konuda tevazu göstermelerini talep etmeye yöneliktir. Onun “Alçak gönüllülük, en büyük şereftir” sözleri ile kişinin özünü fakir görmesine yönelik ciddi bir göstergedir.
İmam Ali’nin “Bilmediğin şey hakkında konuşmayı ve üzerine düşmediği halde söz söylemeyi terk et” sözleri insanları alçakgönüllüğe ve tavazuya davet eden beyanlarıdır.
Şahı Merdan Ali’nin özünü fakir görme konusunda son derece belirgindir. “Bin kapıdan, yüz bin kaleden içeri girebilirsin de küçücük bir gönülden içeri giremezsin” sözlerinden anlaşılacağı gibi gönül yapmanın, özünü fakir görmenin ne kadar önemli ve gerekli olduğunu vurgular. Ayrıca bunu sağlarken adaletten vaz geçilmemesini de özellikle vurgular. Onun “Bin defa mazlum olsan da bir defa zalim olma” sözleri bunu bir ön koşul olarak gösterir.
İmam Ali için söylenen Şahı Merdan, mertlerin, doğruların Şahı anlamına gelir. O Tarikat kapısında Mürşüt olan Hz. Muhammed’den sonra ki en önemli kapının eridir. Orada ki yeri ve makamı Pir’lik makamıdır. O Pir’lerin Piri, Şah’ların Şahı’dır .
İmam Ali, Peygamberin bir çok Hadisinde ve Gadirhum da yerine vekil tayin ettiği Halife’dir. Tarikatta ona erkânı ve ilkelerini gözeten de denir. O Ulu zat Hz. Muhammed ile defalarca Cem’e girmiş Can ile Canan,bütünleşen olmuştur.
Marifet kapısının makamları
1. Edepli (EDEB) olmak,
2. Bencillik, kin ve garezden uzak olmak,
3. Perhizkarlık,
4. Sabır ve kanaat,
5. Haya (Utanma),
6. Cömertlik,
7. İlim,
8. Hoşgörü,
9. Özünü bilmek ve
10. Ariflik.
Marifet Kapısı, kişinin Tarikat kapısında öğrendikleri ve ulaştıkları ile duygu ve ilimde en üst düzeye ulaşmak. VeTanrısal sırlara erişmektir. Bildiklerini özümseyerek bunu Tanrının sunduğu verilerle derleyip yorumlama ve sunabilmektir. Basit bir dille ve anlatmak gerekirse örneğin Tornacık Mesleğini başarı ile öğrenen bir ustanın hünerlerini ortaya koyarak sanatını sergilemesidir. Demiri ateşte döverek ondan tabak, kaşık yapmaktır.
Marifet Kapısında Evliyalar Şahı İmam Ali
İmam Ali, 18 bin Alemi var eden nura gösterdiği tam rızâdan olayıda ona “Mürteza ” adı da verilmiştir.
Hz. Muhammed, 23 Şubat 632 tarihinde Veda Hutbesinde 100 bin civarına ulaşan Ashaba dönerek şöyle demiştir. Ey Ümmetim, Size 2 emanet bırakıyorum. 1- Allahın kelamı Kuran-ı Kerim, 2- Ehl-i Beyt’i. “Kuran ve Ehl-i Beyt ipinesım sıkı sarılın. Kevser Havuzunda her iki emanet bir birinden ayrılmadan bana ulaşacaktır. Ehl-i Beyt’im, Nuh’un gemisi gibidir. Gemiye binenler kurtuldular, binmeyenler helak oldular”. (Ehl-i Beyt, Hz. Muhammed’in ailesidemektir ve 1- Hz. Muhammed, 2- İmam Ali, 3- Hz. Fatma, 4- İmam Hasan ve 5- İmam Hüseyin olmak üzere toplam 5 kişidirler. (13)
Hz. Muhammed bu vasiyeti elbette sadece akrabası olduğu için yapmamıştır. Bu vasiyet Allahın emridir.
Maide Sûresi’nin 55. ayeti olan ve “Velâyet Ayeti” diye adlandırılan, “Sizin veliniz, yalnız Allah, O’nun Peygamberi ve iman eden, ibadet eden ve rükû halinde zekât verenlerdir.” Ayette kast edilen Evliyalar Şahıİmam Ali’dir.
Hz. Muhammed dönemi Evliyaları ve İslam dini uğruna canlarını feda etmekten çekinmeyen inanan ulu zatlar varken inen şu sure bir anlam ifade edebilir. “(Ey Peygamber!) Sen ancak bir uyarıcısın ve her topluluk için birhidayet önderi vardır.” (Ra’d: 7). Hz. Muhammed bu ayeti kast ederek “Hidayet önderi sensin ya Ali! Benden sonra hidayet arayanlar seninle hidayeti bulacaklar” buyurmuşlardır.
Keza “Acaba Rabbinden apaçık bir delile sahip bulunan, onu yine ondan bir şahit izleyen (...) kimse mi (yalanlanacak)?” (Hûd: 17) için de, Ayette zikredilen “Rabbinden apaçık bir delile sahip bulunan” kimse Ulu Peygamber, “onu izleyen şahit” ise İmam Ali’dir.
“İman edenler ve iyi işlerde bulunanlarsa, işte onlardır yaratılmışların en hayırlıları.” (Beyyine: 7) nail olduğunda Hz. Peygamber, İmam Ali’ye dönerek