Çocuklugumuzda duydugumuz ve menkibeleri destanlastirilarak anlatilan aba müslüm yada eba müslümi horasani icin söylenen en bilindik vecize yada yenilerin deyimi ile aforizma
"eba müslim gelmeye idi cihana essekler bile biat edecekti mervana" dizeleridir.
emevi salatanatina son verip yerine abbasileri getiren aba müslim ayni zamanda tarihin en kanli sayafalarinidan birini de böylece acmistir.
cünki dünya tarihinde sirf ganimet ve cizye icin futuhata girisen islam ordulari kisa bir zaman süreci icinde imparatorluga dönüsen islamülkesi(lerini)n sinirlarin magrib den cin sinrilarina kadar genistletmislerdi.
gerek emeviler gerekse abbasiler imparatorlugun bircok yerinde basgösteren isyanlari en kanli sekilde bastirmislardir.
öldürülen insanlarin sayisini kimse bilmiyor bilinen sadece sudur ki sirf eba müslim horasani emevi saltanatina son verdiginde 600,000 den fazla insan katledilmistir.
bu yüzden diyoruz abbasiler gibi tarihin baskada kanli imparatorluklari nadirdir
peki kimdi eba müslim ve ne istiyordu:
görece ilerici bir yanioldugu ve haklidan yana kilic caldigi söylensede eba müslim kötüyü kaldirip yerine daha kötüsünü getirmekle kurtardigi iddia edilen mazlum halklarin basina aslinda,en büyük felaketi getirmistir ,yani abbasileri .
miladi 719 yilinda belh de dogdugu rivayet edilen ve bir cok degisik ismi olan fakat genel yarginin ibrahim ismi üzerinde durdugu eba-müslim horasaniye bu unvani yani horasani unvanini ,horsandan harekete baslamasindan dolayi ve ayni zamanda abbasilerin bir siyasi kolu olan horasanilere dahil olmasindan dolayi cevresindekiler tarafindan verilmistir.
milliyeti konusunda kesin bir tespit yoktur ,türkler koyu bir türk komutani derler ,iranlilar iranlidir derler kimisde hazreti alinin soyuna baglayip araptir derler.
kimi kaynaklarda onun bir kürd oldugunu yazar.
kesin bir sey varsa oda eba müslümün atesperest bir aileden oldugudur, yani ailesi kesinlikle müslüman degildi.
cocuklugu esir olarak götürüldügü küfede gecerki küfe o zamanlar bir cok emevi karsiti siyasi hareketin merkezidir.
yirmili yaslara gelince mugriye tarikatina girer, bu tarikat cok radikal bir sii tarikati idi.
bu yüzden emevilerin takibatindan kurtulamaz ve zindana atilir
742de horasaniler hareketi tarafindan zindandan kacirilir ve birkac yil icinde aldigi askeri egitimle kendini gösterir.
ardindan mekke imami ibrahimin istegi ile horsana abbasi isyanini örgütleyip baslatmasi icin gönderirlir.
Bunun icin imam onun adini degistirip abu-müslüm(müslüman babasi)koyar ve isyanci güclerede onun emrinden cikmamalari icin talimat gönderir .milattan sonra 747 yili
ve selgibi insan kanin akacagi günler uzak degildir,cünki eba müslüm artik horasandadir.
hernekadar yerel isyanci komutanlar imamin talimatini dinlemeyip eba müslime tabi olmadilarsada akabindeki hac döneminde imam tüm isyanci güc liderlerini toplayip ikna etti ve ebamüslümde merw `e gidip konuslandi .propagandalara basladi,etkin bir propagandaci olsa gerek ikin günlük propaganda ile 750 kürt köyünü saflarina cekebilmistir.
Emevilerin sasali saray yasantisini bedelini ,alinteri ve kelle vergisi ödeyerek veren ve zaten inimin inim inlemekte olan yoksu halk tabakalari yavas yavas artik eba müslimin etrafinda kümelenirler .
bu günbile baktigimizda cok sempati ile karsilanacak bir halk hareketi artik olusmaya baslamistir ve heryerde artik horasanilerin karabayraklari dalgalanmaya baslar .
ve 747 yilinin haziran ayinin onbesinde karabayrak emevi saltanatina karsi acik birsekilde cekilir, emevilerin günleri artik sayilidir.
bir arap asireti olan yamanilerden(arabistanda halen cok güclübir asirettir birzamnalr suudi arabistan petrolbakani Ahmet zeki yamani bu asretin mensubudur) aldigi destekle herat ve belh ve birkac sehir daha ele gecirilir horasaniler tarafindan.
747 yilin sonu 748yilinin basi merw ele gecirilir
her nekadar sehiri elinde tutan komutan nasr ibni sayyar,kacip kurtulduysada daha sonra ki carpismalarda öldürülür.
eba-müslim bu arada belh de cikan bir isyanida bastirdiktan sonra bölgeye hakim olur tamamen.
Komutasindaki generallerden kuteyba bin sabib, emevi saltanitina öldürücü darbeyi vurmak icin mervden cikarak batiya dogru geri cekilmekte olan emevi ordularinin pesine takilir.
Kisabir sürede emevi salatani ve taci ve tahti tarumar edilir .iktidari abbasilerle paylasan eba müslüm halifeligi
al saffah( anlami: kanicen,döken) adindaki peyagmberin amcasi abbasin torununa birakir ,kendiside bir padisahin yetkilerine sahip olarak ordunun basinda horasana dönerek hizmete devam eder.
dönem cok kanli gecer
emevi sarayinda elegecirilen kimselere en ufakbir merhamet gösterilmez öyleki insanlarin sariklari kafalarina civilenir .
örnegin emevi sarayinda bulunan bir büyükce halinin altina koyulan doksan kisilik haneden mensubu, sopalarla feci sekilde dövülerek hertaraflari kirilmis vaziyette halinin altinda inlesirken üzerlerine sofra kurulur ve ickili egelence yapilir ve tepinilir . bu cok kück bir örnek
daha sonra emevi hanedanina ait kimse hayatta birakilmamak sarti ile korkunc bir takibat baslar ebemüslümün komutasinda.
Hic kimseye merhamet edilmez hatta kundaktaki bebekler bile öldürülür.
Emevilerin mezarlari tahrip edilir ve hanedan mensuplarinin mezrlari acilir ölülerin kemikleri cikarilip yakilir.
yani kokrunc bir öc alma furyasi baslar ,oysaki emewilerin 90 küsür yilda yaptiklari simdi abbasi zulmünün ve ebemüslümün yaptiklarinin yaninda daha insancil kalir.
ha emevi ha abbasi ikisede ayni soy,ama yine de burda emevilere haksizlik etememek gerek.
751-52 yillarinda buharadaki bir isyani bastiran ebamüslüm ,dogudafütühatyapmasi icin komutanlarindan ebu davudu görevlendirir.
Bu arada yakin dostu olan küfe valisi abu salama halife ile pek analsamamaktadir. lakin eba müslimden cekinen halife bir türlü onu öldürtmeye cesaret edemez.fakat eba müslim halifeye bukonuda destek verir hatta katilide kendisi ayarlar dostu abu salamayi öldürtür.
eba müslümün zamanla halife ile aralari yavas yavas acilmaya baslar ,al saffahtan sonra halifelige gelecek olan halife mansur ,eba müslümin kendisi icin gelecekte nasilbir tehlike olusturacagini bildiginden sürekli ortadan kaldirilmasi icin al saffaha tazyik yapar ama al saffah cekinir ve bir türlü yanasmaz bu fikre .
eba müslim artik islam imparatorlugunun en güclü adamidir isterse halifeyide yerinde söküp atacak kadar kudretlidir.
Fakat hic bir yerde onun halkci yada halktan yana(örnegin muhtar sakafide ki gibi) bir durumu sözkonusu degil .aksine bir savas makinesi olarak ordularin basinda ordan oraya kosan ve abbasi halifesinin sadik adami olarak halkin kanini döker eba müslüm.
al-saffahin ölümünden sonra ayni sadakatla mansurun hizmetine giren eba müslim halifeye isyan eden halifenin amcasi abdullahbin aliyi ve güclerini yenerek halifeye sadakatini gösterir.
Fakat bu durum onu halife mansurun gözünde yükseltmez aksine iliskiler dahada bozulur ve mansur tehlikeyi kendisinde uzaklastirmak icin onu misir ve suriye valiligine tayin eder.
bu atamadan memnun olmayan eba müslim, halifeye hosnutsuzlugunu bildiren bir tehdit mektubu gönderir.
bunun üzerine halife tarfindan anlasmazliklari bertaraf etmek icin ve istedigi gibi horasan valilginin kendisine verilmesi meselesini görüsmek üzere eba müslimi saraya davet eder.
eba müslim herseyden habersiz abbasi halifesinin sarayina gelir ve daha kapida silahlarindan arindirilir ,halifenin huzurana getirilir orda hazir bekleyen bes kisilik infaz timi tarafindan halifenin gözleri önünde korkunc bir sekilde öldürülür.yil 755 miladi.
cocuklugu esaret altinda, gencligi zindanda ve ömrünün geri kalan kismini savas alanalarinda geciren eba müslümün bu hazin sonu iranlilar arasinda adeta bir sok etkisi yartir ve ondan sonrada abbasi hanedanina karsi dogudan baslayacak olan ve aba müslimide efsanelestirecek , sonu gelmeyen isyanlar patllak vermeye baslar.
kisaboylu ve tiknaz bir zat olan ve kendisine en yakin derecedeki insanlari bile gözünü kirpmadan bertaraf eden eba müslümün ortaya cikisi,iranlilarin kültürel anlamda hereketlenmesine ve siyasi arenada yeniden hanedanlik insaalarina girismelerine ön ayakolmustur.
aslinda alevi inanci ile uzaktan yakindan bir ilgisi olmayan eba müslim ,yinede ehlibeytin öcünü aldigi gerekcesi ile
cok saygin bir yere sahiptir. hakkinda bircokkitaplar deyisler destanlar ve menkibeler yazilmistir.
Tarihin garip bir cilvesidirki, atesperest olan eba müslüm
ne kadar islamin kilicini kullanip yoksul halk kitlelerini katlettiysede,onun soyundan gelen Babeki hüremmdin ,ceddinin aksine islama karsi gercek bir halk hareketini baslatip islam halifelerinin korkulu rüyasi olmustur.
Babek hürremdin ile ilgili teferruatli bilgiyi,bu kösede bulunan babek adli epik makalemden edinebilirsiniz
lakin tarihe objektif bir gözle baktigimizda ebamüslimin halkci hicbir yanini göremeyiz.