HZ. HIZIR A.S. ın HAYATI KERAMETLERİ VE DÜNYA İNSANLARINA ALLAH TARAFINDAN GAİP ALEMİNDE GÖREVLİ BİR KURTARICI HAKKIDAKİ BİLGİLER.
Hz. Hızır`ın Dini Bayramı aslında her yıl 6 Mayıs`da yapılması gerekirken neden Şubat ayında yapılmaktadır.Revzatül Ahbab kaynağında, Pir Hacı Bektaşi Veli bir gece ruyasında bir bozatlı yı görür ve kimsiniz sorduğunda, ben Bozatlı Hızır dedikleri benim pir`in bu ruyası üzerine , Pir bir Kurban kesip Dergahda bir Cem birlemesini yapar ve pirin bu tarihte Hz. Hızır`a Cem yapması İçanadolu ve Doğu Anadolu kalkına bir vesile olur ve yaz aylarında yoğun işlerin oluşu biraz sıkıntılı görülerek, Şubat ayında toplumun bir arada olması daha uygun olacağı kanısıyla günümüze dek Hz. Hızır Bayramı her yıl Rumi hesapla Ocak ayı biter ve Şubatın İlk haftasına rastlayan ilk cuma günü yapılmaktadır.
Bu yıl Hz. Hızır Bayramı 10,11,12 Şubat 2014 Pazartesi,Salı ve Çarşamba Üç gün oruç tutulur .Perşembe günü Arife günü olup, Kurbanlar Kesilir,Lokmalar pişirilip, Yoksullara,Kimsesiz ve Yetimler,Hastalar,Yaşlılar ziyaret edilerek , lokmalar verilip yardım edilir.Perşembe akşamı Cuma gecesi Dergahlarda, Dede Evlerinde, Cem Evlerinde, ve bunların bulunmadığı bölgelerde arzu eden Talip,Mühip ve her inanan insan Hz. Hızır dini Bayramını toplanıp bir evdede veya her insan kendi evinde de Cem Zikir ve İbadetini inandığı şekilde Hz. Hızır`ı vesile ederek Allahdan dileğini isterler ve Hz. Hızır`ın Dini bayramından bir Cuma önce ve bir cuma sonra Müsaipler ve Kirveler birbirlerini ziyaret ederler buna İkrar ziyareti derler önemli ve kutsal bir ziyaret olarak kabül edilir. Hz. Hızır`ın dini Bayramında kesinlıkle Eğlence yapılmaz ve İçki içilmez.
Hz. Hızır`ın Doğumu ve Ölümüyle ilgili elimizde rivayeten başka bir bilgi bulunmamaktadır.Ancak Kuran`ı Kerimde Hz. Musa ile yolculuğu ve mucizeleri mevcut aşağıda araştırmalarımız anlatılmaktadır.
Kur’an-ı Kerim’i tefsir eden müfessirler Hz Hızır as’ın ismi hakkında değişik rivayetler nakletmektedir.
Bazı rivayetlere göre Hz Hızır as’ın asıl ismi ‘’Ermiya’’dır. Bazı rivayetlere göre ‘’el-Yesa’’dır. Bazı rivayetlere göre de ‘Belya’’dır.
Yine rivayetlere göre Hz Hızır as’ın ayağını bastığı her taştan ve kuru topraktan yemyeşil bitkilerin ve çimenlerin çıkmasından dolayı o anlama gelen ‘’ Hızır’’ adını almıştır. Bazı rivayetlere göre de; Hz Hızır as bir gün bir taşın üzerinde oturuyordu. Taşın üzerinden kalkınca taş yürümeye başladı. İşte bu nedenle de ‘’canlılık veren’’ anlamına gelen ‘’ Hızır’’ adını almış oldu.
Hz Hızır ‘ın ne zaman yaşadığı ve hangi soydan olduğu ve yine peygamber olup olmadığı hakkında değişik rivayetler vardır. Bazı rivayetlere göre peygamber değildir. Bazı rivayetlere göre de İsrailoğullarına gönderinle bir peygamberdir.
Bazı rivayetlere göre Hz Nuh as zamanında yaşamıştı ve onun gemisine binenlerden biriydi. Bu rivayetlere göre Hz Hızır as, Hz Nuh’un evlatlarındandı ve yine bu rivayetlere göre Hz Hızır’ın adı ve soyu şöyledir: Tayla b. Melkan b. Amir b. Efrahşad b. Sam b. Nuh’dur.
Bir gün Hz Nuh as yanındakilere: ‘’ Kim Hindistan’a gidip Serendip adasından Adem ve Havva’nın cesetlerini bana getirebilir ki, ben onun hakkında ömrünün uzun olması için dua edeyim’’ diye buyurdu. Hz Hızır as hemen ayağa katlı:’’ Ey Allah’ın elçisi, ben getirebilrim’’ diye söyledi. Hz Nuh as da Hz Hızır için dua etti. Hz Hızır da Adem ile Havva’nın cesetlerini getirmek için yola koyuldu. Hindistana vardı, Serendip adasına gitti. Hz Adem ile Havva’nın cesetlerini alıp Hz Nuh as’a getirdi. Yüce Allah da Hz Nuh’un duasını kabul edip ona çok uzun bir ömür verdi.
Hz Hızır as her zaman Mağrib denizi adalarında yaşayıp Rabbi’ne ibadet ve zikir ile meşgul oluyordu. Büyük İskender devri olunca, İskender’in yanına varması emrolundu. Hemen kalkıp İskender’i Zülkarneyn’in yanına gitti. Onun yaşadığı bölgeye, o da yerleşip orada yaşamaya başladı. Hz İskender’i Zülkarneyn bütün dünyayı kendi hâkimiyeti altına aldığında, Hz Hızır onunla beraberdi. İskender’i Zülkarneyn batıda zulümatın bulunduğunu ve o zulümatta da Abı Hayat’ın olduğu haberini alınca batıya hareket etti. Hz Hızır’ı da bir miktar asker ile öncü olarak gönderdi. Hz Hızır hayat suyunu buldu ve ondan bir miktar içti. İşte bundan dolayı hayatta kalmak ona nasip oldu, İskender’e nasip olmadı.
Bir diğer rivayete göre de Hz Hızır as, Hz Musa as’ın akrabalarındandı. İsrailoğulları içerisinde bir peygamberdi. Hayat suyunu bulup içti ve kıyamete kadar da hayatta kalmak ona nasip oldu.
Hakkı Efendinin yazdığına göre; Hz Hızır as ashabı kehf ile birlikte, kıyamet yaklaştığında Hz Mehdi as’ın huzurunda ortaya çıkacak ve Hz Mehdi as’ı iman edecek, onun en yakın dostlarından ve askerlerinden biri olacaktır.
Bir rivayet ise şöyle diyor: Hz Hızır as gençliğinden başlayarak, her an Allah’a ibadet eden bir kişiydi. Bu rivayete göre ona, ulu bir kişi olan babası: ‘’ Ya Hızır, seni evlendireyim, soyumuz çoğalsın.’’ Demişti. O ise ibadeti çok sevdiğinden: ‘’ Babamın bu sonu gelmez evlenme sözlerinden bıktım usandım. Bunlardan kurtulmak için memleket memleket gezeyim diyerek’’ Baba yurdundan ayrıldı. Allah’u Teâlâ da kendisini sevenleri mükâfatsız bırakmayacağı için ona hayat suyundan içirtti.
Müminlerin inanışına göre Hz Hızır as, Allah’ın ihsanı ile sonsuza dek yaşayışa kavuşmuştur ve hala da aramız da yaşamaktadır. Hz İlyas’ın da ilelebet yaşayacağı nakledilmektedir.
Hz Hızır’a göre denizlerde sıkıntılar içinde kalanları ve boğulmak üzere olan müminlerin imdadına yetişip onları kurtarmaktır. Hz İlyas’ın göre ise karada yolunu kaybeden, aç ve susuz kalan, sıkıntılar içerisinde olan müminlerin imdadına yetişip onları kurtarmaktır. Hz Hızır as, Hz İlyas as ile birlikte yılın hac günlerinden buluşurlar ve görüşmeler yaparlar. Hac da bunları görenler de olabilir. Bunları görmek, o kişiye mutluluk bağışlar.
Hz Hızır hakkında diğer bir rivayet de Ali b. İbrahim’in tefsir kitabında Hz Cafer Sadık as’dan nakledilmektedir. Hazret şöyle buyurmuş:’’ Hızır, padişahlardan birinin oğluydu. Allah’a iman etmişti. Babasının odasında tenha bir köşeye çekilmiş, Rabbine ibadet ve zikir ile meşguldü. Babasının tek evladı idi. Bir gün babasının yakın dostları babasına, Hızır’ı evlendirmelerini söylediler. Böylece Hızır evlenecek, çocuğu olacak ve padişahlık kendisine geçecek, kendinden sonra da kendi oğluna intikal edilecekti. Bu durumdan da padişah babası çok mutlu olacaktı.
Hz Hızır’ın babası yakın dostlarının bu fikrini çok beğendi. Hemen oğluna ve kendi soyuna uygun bir kız buldu. Düğün merasimi yaptıktan sonra oğlu Hızır’ı zifaf odasına gönderdi. Fakat Hızır as odasına gelen ve karısı olacak kıza asla ilgi duymadı. Böylece sabah oldu. İkinci gün olunca, Hz Hızır karısı olacak kıza şöyle dedi: ‘’Sana bir sır söylersem saklar mısın?’’ Kız: ‘’ Evet, saklarım’’ dedi. Hz Hızır as :’’ Babam, senin ile zifaf gecesi ilişki kurup kurmadığımı sorar ise, sen babama; evet, ilişki kurdu.’’ diye söyler misin? Kız evet, söylediğinin aynısını yaparım dedi.
İkinci gün padişah, gelini olan kızı huzuruna çağırttı. Oğlunun kendisiyle ilgilenip ilgilenmediğini sordu. Kız da Hz Hızır’a söz verdiği için ilgilendiğini söyledi. Fakat orada bulunan padişahın yakınlarının bir kısmı padişaha: Kadınların kızı teftiş etmelerini ve böylece de ilişki kurulup kurulmadığını öğrenmelerini’’ istediklerini bildirdiler. Kadınlar da kızın durumunu teftiş ettiler, fakat kızın hala kız olarak kaldığını anladılar. Kadınlar durumu padişaha bildirdiler.
Padişah o kızı sarayından uzaklaştırdı ve ikinci bir kızla evlendirdi. Hz Hızır ikinci kıza da ilgi göstermedi. Hz Hızır kıza sana bir sır versem saklar mısın? Dedi. Kız saklarım dedi. Hz Hızır önceki kıza söylediklerini buna da söyledi. Padişah bu kızı da huzuruna çağırdı ve sordu. Kız, Hz Hızır’a verdi sözü tutmadı. Padişaha: ey hükümdar, senin oğlun da benim gibi bir kadındır. Kadının kadınla ilişki kurup çocuk doğurması mümkün mü? diye söyledi. Padişah bu söze çok öfkelendi ve o kızı derhal kapı dışarı etmelerini emretti. Üçüncü gün olunca, babalık duygusu Hz Hızır’ın babasını harekete geçirdi. Oğlunu görmek istedi. Fakat oğlunu odasında bulamadı.
Yüce Allah sevdiği kulu Hz Hızır’a öylesine bir güç vermişti ki, istediği bir şeyi nasıl tasavvur ediyorduysa, o şey aynen öyle gerçekleşmiş olurd
Hz. Mûsâ dönemınde yasamıs ve peygamber olması kuvvetle muhtemel, hıkmet ve ılım sahıbı bır sahsıyet.
Kur`ân-ı Kerîm`de, Hızır (a.s.)`ın ısmınden açıkça bahsedılmez. Ancak Kehf Sûresı`nın 60-82. âyetlerınde yer alan Hz. Mûsâ ıle ılgılı kıssadan "Katımızdan kendısıne bır rahmet verdıgımız ve kendısıne ılım ögrettıgımız kullarımızdan bır kul..." (18/65) dıye sözü edılen sahsın Hızır (a.s.) oldugu anlasılmaktadır. Çünkü bızzat Peygamber Efendımızden gelen sahîh hadıslerde bu sahsın Hızır oldugu açıkça belırtılmıstır (bk. Buhârî, ılm 16, 44, Tefsîru`l-Kur`ân, Tefsîru Sûratı`l-Kehf 2-4; Müslım, Fedâıl 170-174).
Bu rıvayetlere göre bır gün Hz. Mûsâ ısrâıl ogulları arasında vaaz ederken ona kendısınden daha hıkmet ve ılım sahıbı kımsenın olup olmadıgı sorulmustu. Hz. Musâ: "Hayır, yoktur!" dıye cevap verınce Cenâb-ı Hak bır vahıyle Hz. Mûsâ`yâ Mecme`u`l-Bahreyn`de (ıkı denızın kavusum yerınde) kullarından salıh bır kul olan el-Hadır (Hızır)`ın kendısınden daha âlım oldugunu bıldırdı. Bunun üzerıne Hz. Mûsâ hızmetınde bulunan genç bır delıkanlı ıle Hızır`ı bulmak üzere uzun bır yolculuga çıktı. ıkısı, ıkı denızın bırlestıgı yere ulasınca, yolculukta yemek üzere azık olarak yanlarına aldıkları balıklarını unutmuslardı ve balık bır delıkten kayıp denızı boylamıstı. Hz. Mûsâ oradan bır süre uzaklastıktan sonra yemek ıçın delıkanlıdan balıgı çıkarmasını ıstedıgı zaman balıgın denıze dalıp kayboldugunu fârkettıler. Hz. Mûsâ`nın Hızır`ı bulmasının alâmetı, bu balıgın kaybolması oldugundan derhal oraya gerı döndüler ve orada Hızır (a.s.)`ı buldular. Bundan sonra Hz. Mûsâ`nın Hızır ıle, Kehf Sûresı 66-82. âyetlerınde anlatılan yolculugu basladı.
Hz. Mûsâ`nın yolculugunda azık olarak tasıdıgı balıgın Mecme`u`l-Bahreyn`de denıze dalıp kaybolması, bazı rıvayetlerde ve çesıtlı ıslâm mılletlerının folklorunda, bu arada Türk folklorunda da bu suyun âb-ı hayat oldugu, ölülerı bıle canlandıran, ıçenlerı ölümsüzlestıren bır hayat ıksırı oldugu seklınde ızah olunmus, burada balıgın canlanıp denıze dalması meselesınde bır peygamberın hayatının ve Cenâb-ı Hakk`ın kudretının söz konusu oldugu unutulmustur. Buna baglı olarak, Mecme`u`l-Bahreyn bölgesınde yasayan bırısı olarak Hızır (a.s.)`a da ölümsüzlük ısnâd edılmıs ve kendısıne beser üstü güçler ve yetkıler verılmıstır.
Hızır aleyhısselâma verılen ılmın mahıyetını anlayabılmek ıçın Musa (a.s.) ıle olan yolculugunu Kur`ân-ı Kerîm kısaca söyle anlatır: Hızır (a.s.), yolculukta karsılasacakları olaylara Musa peygamberın sabredemeyecegını kendısıne hatırlatmıs ve O`ndan sabır ıçın söz almıstır (el-Kehf,18/66-70). Önce denız sahılınde, yolculuk ıçın bır gemıye bınmıslerdı. Hızır (a.s.) bır balta ıle gemıyı delınce kaptan tamır ıçın gerı dönmek zorunda kalmıstır. Musa (a.s.) sabredemeyıp söyle demıstır: "Gemıyı, yolcularını bogmak ıçın mı deldın? Dogrusu çok kötü bır ıs yaptın" (el-Kehf; 18/71). Yolculugun sonunda, ılk bakısta görünmeyen ve perde arkası bılgı nıtelıgındekı sebebı Hızır (a.s.) söyle belırtır: "O, deldıgım gemı, denızde çalısan bırkaç yoksulundu. Onu kusurlu yapmak ıstedım. Çünkü gemı yolculuga devam ederse, ılerıde her saglam gemıye el koyan bır kral (denız korsanları) vardır" (el-Kehf, 18/79). Yolculuk sırasında, dıger çocuklarla oynamakta olan bır çocugu öldürdü. Musa (a.s.): "Kısas olmadan, masum bır cana nasıl kıyarsın? Dogrusu çok kötü bır ıs yaptım, dedı" (el-Kehf,18/74). Küçük çocugun bu erken yasta vefat ettırılme sebebı Hızır (a.s.) tarafından söyle açıklandı: "Öldürdügüm erkek çocuga gelınce; onun anne ve babası mü`mın kımselerdı. ılerıde onları ısyan ve ınkâra sürüklemesınden korktuk ıstedık kı, Rablerı bu ölen çocuk yerıne kendılerıne ondan daha temız ve daha merhametlı bırını versın" (el-Kehf, 18/80,81). Burada Cenâbı Hak`kın, anne-babanın hayırlı kımseler olması sebebıyle, ılerıde kendılerını üzecek, büyük sıkıntılara sokacak bır çocugu erken yasta vefat ettırıp, onun yerıne daha hayırlı bır evladın verılmesının, gerçekte o aıle ıçın " hayır" olduguna ısaret edılıyor.
Yolculugun üçüncü merhalesı Kur`an`da söyle anlatılır: "Musa ve salıh kul yollarına devam ettıler. Sonunda bır köye varıp, halkından yıyecek ıstedıler. Halk ıse onları mısafır etmek ıstemedı. Musa ve salıh kul, orada yıkılmak üzere olan bır duvar gördüler, Salıh kul hemen onu dogrultuverdı. Bunun üzerıne Musa: "ısteseydın buna karsılık bır ücret alırdın, dedı. Salıh kul söyle dedı: ıste bu senınle benım aramızın ayrılması demektır. Sabredemedıgın seylerın ıçyüzünü sana anlatacagım" (el-Kehf, 18/77,78). Evı, ücretsız tamır etmesını salıh kul (hızır) söyle açıklar: "Bu ev, sehırde ıkı yetım çocugun ıdı. Duvarın altında kendılerıne aıt bır hazıne vardı. Bunların babaları salıh bır kımseydı. Rabbın, onların rüstlerıne erıp, hazınelerını bızzat kendılerının çıkarmalarını ıstedı. Bu Rabbınden bır rahmettır. Ben bunları kendılıgımden degıl, Allâh`ın emrıyle yaptım. ıste, sabredemedıgın seylerın ıçyüzü budur" (Kehf 18/82).
Hızır Aleyhisselam, İslam alimlerinin büyük çoğunluğunun görüşlerine göre peygamber olması kuvvetle muhtemel olan, hikmet ve ilim sahibi mübarek bir şahıstır. “İlm-i ledün” ilmine sahiptir. “İlm-i ledün”, bir başka ifadeyle “ilm-i batın”, Allah’ın seçtiği kişilere vermiş olduğu özel bir ilimdir. Bu ilme sahip kişiler de, Allah’ın verdiği ilham ile gaybın bilgisine sahip olan özel kişilerdir. Rabbimiz’in takdir ettiği kadarıyla, olayların gidişatını ve gelecekteki sonuçlarını önceden bilir, buna göre hareket ederler.