Adı Fazıl oğlu Mehmet Yemini olarak bilinirse de, gerçek kişiliği, doğum - ölüm tarihleri, eserleri, asıl adı hakkında yeterli bilgi ve belgeler yok. Ancak Alevi - Bektaşi geleneğinde ''Yedi Ulular'' olarak bilinen Fuzuli - Hatayi - Virani - Pir Sultan - Nesimi - Kul Himmet gibi saygın şairler arasında yer alan Y emini, Onaltıncı yüzyılda yaşamış, ancak yaşamı konusunda güvenilir nitelikte hiç bir bilgi bulunmamaktadır .Bektaşi ozanı. Örnrü, Tuna ırmağı yörelerinde geçmiş. Betova'da büyük bir dergahı olan, Bektaşi azizelerinden Akyazılı Sultanın ardalarındandır. Teskireler, bu şairden hiç söz etmez. Ancak Demir Baba velayet namesinde adı: ''Hafız Kelam Yemini'' olarak geçer ki, bundan Kur'an-ı Kerim'i ezbere okuduğu anlaşılmaktadır. Şiirlerinde koyu Alevi-Bektaşi inancını işler. On iki imama gönülden bağlılığını dile getirir.
Şiirleri özellikle Alevi -Bektaşi toplumu içinde çok yaygın olan Yemini'nin kesin olarak doğum ve ölüm tarihleri bilinmemekle beraber, eserlerinden ve dolaylı bilgilerden 15. yüzyıl sonları ile 16. yüzyılın ilk yarısında yaşadığı sanılmaktadır. Yaşantısı hakkında o çağlarda yazılmış teskirelerde yeterli bilgi verilmemektedir. Asıl adının Ali olduğu, Akyazılı İbrahim Dede zaviyesinde hizmet ettiği ve ''Yemini'' mahlasını burada iken yazdığı şiirlerinde kullandığı söylenir. Yemini'nin şiirleri genellikle hece ölçüsü ile yazılmış 01makla beraber, bazı şiirlerinde aruz ölçüsünü de hatasız ve ustaca kullandığı görülür. Şiirlerinin toplu olarak bulunduğu bir divanı şimdiye değin ele geçmemiştir.
1519'da yazdığı ''Faziletname'' (Erdem kitabı) adındaki 7300 beyitten oluşan manzum bir eseri bulunmaktadır. Bu Hz. Muhammed ile Hz. Ali'nin erdemlerinden kerametlerinden, cenklerinden methiye olarak bahseden, Alevilerce kutsal sayılan bir kitaptır . Mesnevi tarzında yazılmıştır. Yeni yazıyla Emek Basımevi tarafından basılmıştır. Fakat bu baskıda bir çok imla hataları bulunmaktadır. Bu şiirlerin bir bölümünde hurufi temaları işlenmiştir. Yemini, Alevi ve Hurufi inancına bağlı bir ozandır. İnsan - Tanrı birliğinin harflerle açıklanabileceğine inanır. Şiirleri Bektaşilik ile ilgili yazma dergilerde dağınık halde bulunmakta olup, bazı şiirleri gazel tarzında yazılmıştır.
Gerdiş-i carh-ı felek seyran-ı aşk Cümle eşya tabi-i Ferman-ı aşk Ayn-ü şin kaf-ı Hak vechindedir Hüsnünü gören olur kurban-ı aşk
dizeleriyle aşkın niteliklerini, etkinliğini, özelliğini dile getirirken Yunus Emre'nin anlayışına, düşüncelerine katılır. Arınmanın, ölümsüzlüğün ve olgunlaşmanın yolu saydığı aşk ile Tanrı'ya ulaşacağına içten inanır. Şiirde söz edildiği gibi eski yazıda aşk (ayn-şin-kaf) harfleriyle yazılır.
Divan geleneğine bağlıdır. Hurufiliğe yatkın bir eğilimi vardır. Şiirlerinde Fazlullah Hurufi'nin izini sürdüğü, onun görüş ve düşüncelerinden esinlendiği anlaşılmaktadır.
Alevi Bektaşi Şiirleri Antolojisi İsmail Özmen Kültür Bakanlığı Yayınları
|
Lam eliften arşa pervaz eyledim Kaf u nun'dan başıma taç eyledim
Kuvvet u savt ü kelam nutku ruh Cümlesini hüsne muhtaç eyledim
Nüh felek burcunda kurdum hameyi La mekan yurdunu taraç eyledim
Suret -ı şabin katat görmek için Perde püşi ne miraç eyledim
Beyt-i mamur içre mesken tutalı Ey Yemin'i günde bir hac eyledim
Gerdiş-i Çerh-i felek seyran-ı aşk Cümle eşya tabi -i ferman-ı aşk
Zahid ü abid hacerdendir meğer Bu sebebden olmaz ol mihman-ı aşk
Ayn ü şin ü kaf-ı Hakk vechindedir Hüsnünü gören olur kurban-ı aşk
Küntü kenz'in hanesinden geldi uş Zahir oldu aleme sultan-ı aşk
Zülf ü kaş u kirpiğinden dembedem Görünür aşıklara ihsan-ı aşk
Suret-i şabin katat fazl-i İlah Dünye vü ukba'da ol canan-ı aşk
Padişah-ı dehr olursa nagehan Bende eyler özüne Rahman-ı aşk
Ey Yemini aşık-ı vech ol bu gün Geldi çün aşıklara devran-ı aşk | | Suretin nakşında gördüm Fazl-ı ism-i a'zamı Zülf ü kaş u kirpiğindedir Süleyman hatemi
Limeallahın hayaalidir yüzün vech -i ilah Gösterir mir'at-ı mü'min on sekiz bin alemi
Kim ki sacid olmadı hüsnün önünde ey sanem Sen anı merdı1d-i şeytan bil değildir ademi
Arif-i nefs olmayınca nefsini bilmez fakih Ger olursa Hayderi vü jende-püş-i Edhemi
Ey Yemini tayyib ü tahir olunmaz şöyle bil Her kim içmez saki-i Kevserden ab-ı zemzemi
Dediler ki keramet kanı Hayder Dayanmaz derdimin derrnanı Hayder
Kamu mümin'lerin kalbinde mihrin Olubdur dini hem imanı Hayder
Hakk'ın kudreti sende ayandır Velayet mülkinin sultanı Hayder
İmamü'l Müttekinsin bellü bayık Erenler merdinin merdan'ı Hayder
Cemad'a dil verirsin emr-i Yezdan Verir nutkun ölüye canı Hayder
Behişt ehline saki'i ezelsin Hakk'ın sende erer ihsanı Hayder
Yemini dermendde kıl inayet Delalette komagıl anı Hayder
|