Seyyid İmadeddin Nesimi (ö.1404-8)İmam Ali’yi, tanımak isteyen talibine, hem insani hem rahmani yönleriyle anlatıyor
Gözün aç gör kim ey talib Ali'dir her kan-ı server
Muhammed aşk ile derya Ali'dir kıymeti gevher
Muhammed ilme kan oldu Ali nutk-ı beyan oldu
Ana her sır ayan oldu Ali'dir hace-i Kanber
Ali'dir cümlenin canı Muhammed'dir Ali kanı
Hakikattir Ali şanı Ali'dir yar-i peygamber
Hezaran türlü cümbüşler Ali emri ile işler
Varır yazlar gelir kışlar Ali'dir cisme canperver
Ne bilsin cahil ü nadan Muhammed ya Ali kimdir
Muhammed server-i dindir Ali'dir cümleye rehber
Ali evvel Ali ahir Ali zahir Ali batın
Ali şems-i münevverdir Ali'dir nur ile enver
Ali'dir herşey için can Ali'dir yar ile mihmen
Ali rahim Ali rahman Ali'dir cümleye can
Ali vahid Ali ehad Ali ferd ü Ali samed
Ali'dir cümleye rahmet Ali'dir şafi-i Mahşer
Ali sultan Ali sübhan Ali cennet Ali Rıdvan
Ali dindir Ali iman Eli sakı-i Kevser
Ali'dir ol veliyullah Ali'dir mazhar-ı Allah
Ali nurundan eyvallah münevverdir yedi kişver
Ali'dir Haydar-ı Kerrar aldı kala-i Hayber
Ali'dir katil-i küffar Ali'dir mir-i leşker
Nesimi "nin dil ü canı münevverdir Ali nuru
Ali vala Ali a'la Ali'dir server-i safder
Açıklaması:
Ey talip gözünü aç da gör her baş olanın (server) kaynağı Ali'dir. Muhammed sevgi ile deniz, Ali ise gevher değerindedir. Muhammed bilime kaynak, Ali bu kaynaktan konuşan ve onu açıklayandır. Çünkü ona her sır ayan olur. O aynı zamanda Kanber'in efendisidir. Ali cümlenin canı, Muhammed ise Ali'nin özkaynağıdır. Muhammed'in sevgili dostu Ali şanı bir gerçekliktir. Eğlenceye dönük binlerce çeşit hareketler Ali'nin buyruğu ile olur. Yazlar ve kışlar ondan gelir: o cisimlere can verir. Bilgisiz yabanlar Ali'nin Muhammed'in kim olduğunu ne bilsinler? Muhammed dinin başı, kunucusu; Ali ise cümleye rehber, yolgösterendir. Ali başlangıç, Ali sonuçtur.
Agâhi (ö.1920) kendini bilmez bir vaiz’e ve de Ali’yi tanımayan gafillere O’nun kim olduğunu öğrenmeleri için yol gösteriyor *
Gel ey vaiz Ali’nin vasfın evvel Hüda’dan sor
Ali ta ibn Adem olmadan ta iptidadan sor
Ali kimdir Veli kimdir bilem dersen bu esrarı
Anı hiç kimseden sorma, Muhammed Mustafa’dan sor
Ki yer gök su iken Cebrail’e rehber Ali oldur
Cihan halkolmadan evvel kevneyn’in temeli oldur
Ol dem Musa ile binbir kelam eden Veli oldur
Dile Tur-i Sina’dan sor dilersen Lenteran’dan sor
Körmüsün (!) sen ey vaizi Ali’den söyle bir tebdi
Ali’nin aslına gökten yere yüzdört kitab indi
Kur’an’da metheyleyip “vechinde, dedi Hak kendi”
Dile Yasin Taha’dan sor, dilersen Hel Eta’dan sor
Gel ey vaiz har u çüş ne zannettin Ali’yi sen
Anın evladına kasteyleyen kişilerde mi müslüman
Neler çekti ol mazlumu el zalim-i darb Yezid’inden
Dile arş-ı semâdan sor dilersen Kerbela’dan sor
Ali’dir damad-ı Ahmed, Ali’dir Mustafa’ya yar
Odur evladını Hak yoluna kurban eden Haydar
Ali gibi etmemiştir cihanda hiçbir peygamber
Dile gel evliyadan sor dilersen enbiyadan sor
Agâhû’yam Alevi mezhebim Şia Kızılbaş’ım
Kerbela’nın firgatındandır gözümden akan yaşım
Hüseyn’in derdini hiç kimseden sorma karındaşım
Dile Zeynel Aba’dan sor dile Zeyneb anadan sor
ibn Adem : Ademoğlu
iptida : başlangıç
Kevneyn : iki alem, dünya ve ahiret
tebdi : zulüm ya da dinsizlik iftirası
vech : yüz
Lenteran(i) : Tanrı’nın Tur-i Sina’da Musa’ya “beni göremiyeceksin!”hitabı.
Yasin Taha, Hel Eta :Kur’an’da Ali’den sözeden, onun adına inen Sure ve Ayet
Har : eşek
Firgat/firkat : ayrılık acısı
* Bu nefes Feyzullah Çınar tarafından 1970’li yıllarda seslendirilmiştir ve kaset ve CD’lerde onun davudî sesinden dinleyebilirsiniz.
Sefil Ali İmam Ali’nin sahip olduğu hikmetin sırlarını açıklıyor *
Şah-ı Merdan cûşa geldi sırrın aşikâr eyledi
Yağmuru yağdıran benim diye Ömer’e söyledi
Ol dem şimşek yalap oldu yedi semâ gürledi
Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali
Ömer vardı ol Muhammed katına eyledi beyan
Ali’mi dir ya Muhammed arş-ı Âla’da gürleyen
Çark-ı Gerdûn elindedir sırr-ı hikmet söyleyen
Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali
Ol Muhammed buyurdu ki yektir Ali bir dedi
Huvel evvel huvel ahir her şeye kadir dedi
Ali’ye şek getirenler mutlaka kafir dedi
Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali
“Kün” deyince vareyledi onsekiz bin âlemi
Hem yazandır hem bozandır levh-i mahfuz kalemi
Dertlilerin dermanıdır yar elinin merhemi
Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali
“Lahmike lahmi” buyurdu “cismim Ali demmike”
“Ali benim vechim” dedi Zülcelâl-ı rabbike
Hükmi bâki adîlham(!)dir ve lailahi gayrüke
Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali
Sefil Ali akıl ermez hikmetine Ali’nin
Sarraf olan kıymet biçer gevherine lâlinin
Aşıka mâşuk göründü aklın aldı delinin
Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali
yalap oldu : parıldadı
sâki : (burada) kevser şarabı sunan veya özündeki tanrısal ışığı saçan
bâki : sonsuza dek
nur-u Rahman :Acıyan-Esirgeyen (Tanrının) ışığı
Kün : Ol!
arş-ı Âla : Göğün en yüksek (9.)katı
Çark-ı Gerdûn :Dönen gökler ya da dönen devran
Huvel evvel huvel ahir:Öncesi O, sonrası O’dur.
şek getiren : şüphe duyan, kuşkulanan
levh-i mahfuz :Tanrının insanların kaderini üzerine yazdığına inanılan gizli levha.
Ya Ali Lahmike lahmi cismûke demmike demmî (Hadis’in tamamı):’Ya Ali etin etimden, cismin cismimden, kanın kanımdan’dır.
Zülcelâl-ı rabbike : Tüm yüceliklere sahip olan Rab, Tanrı
Hükmi bâki adîlham(!)dir ve lailahi gayrüke :Yargısı adil ve sonsuza kadardır ve gayri Tanrı yoktur.
gevherine lâlinin : kırmızı renkli değerli taşın özüne, onun cevher değeri olup olmadığına...
* Sefil Ali’nin bu güzel nefesi de Feyzullah Çınar ve Sabahat Akkiraz tarafından ayrı makamlarda okunmaktadır.
Ali’yi Derviş Baba’nın akıl ve gönül penceresinden görmeye ne dersiniz?
a. Akılcı büyük düşünür ve eğitimci Ali
*109- Dünyanın sevinçlerini büyütüp aldanmayın. Kötülüklerinde de ona
küsmeyin.
217- Saçlarım ağardı, yaşam hırsım yaşlanıp yorulmadı.
128- Kişi kendini nerede görmek isterse orada bilinir. İşte öyleyse
insanlar içinde kendine en yüksek yerin peşinde ol.
134- Tamamlayıcı olmazsan, ahlak ve terbiyenle saygınlık kazanmazsın.
Baba (soy) saygınlığının yararı yoktur.
173- Mert kişi, ben buyum, diyendir; benim babam şöyle, diyen
değildir.
184- Halka saygınlık veren kişi, saygın tutulmuştur. Halkı
küçümseyenlerse saygı görmemişlerdir.
175- Ey insanlar arasında geldiği ırkla övünen cahil, bütün insanlar
bir anababadan olmadır.
176- Acaba hangi insan gümüş ya da demir, bakır veya altından
yaratılmıştır.
177- Kendi yaratma kabiliyetleriyle mi geldiler dünyaya, yoksa, et
kemik ve sinirden başka bir şeyden midirler?
178-Övünmeye değer bulunacak şeyler güçlü akıl, utanma, nefsinden
sakınma ve eğitimdir.
164- Kişi insanlar arasında aklıyla yaşar.
167- Kim ki akıl ve cesaretiyle başarılı olur. O kişi geçimini elde
etmede de başarılı olur.
701- Kazanç sağlamak için çalışmak basitlik ve zuldür( aşağılıktır) deme.
444- Vatan tuttuğun yerden gurbete çık, geçimini yükseltmek için
yolculuklara git. Yolculuğun beş faydalı yanı vardır:
445- Sıkıntını gidermek, geçimini elde etmek, bilim, terbiye
kazanmak ve karakter sahibi insanlarla dost olmak.
152- Bana, beni sorarsan, ben zamanın bütün olaylarına sabırla
direnirim.
1196- Kim benden birşey için yardım isterse, yıldız kayması hızıyla
ona koşarım.
1197- Evlerini benim evimin yanında yapan komşularımı, komşuluklarına
beni seçtikleri için onları ailemden sayarım. Bütün ailesini ve
çocuklarını bir sözleşme gereği gibi, canım pahasına korurum böyle
komşularımın.
* Sözlerin başındaki rakamlar adı verilen kitabın düzenlemesindeki numaralardır: Hazret, Emir Ali İbn Ebu Talib, İmam Ali Divanı, Arapça’dan çeviren: Vedat Atila, İst.1990)
Ali'ye candan inanmak gerek
Ali'm sen filozof ve öğretmensin
Bireye topluma yol gösterensin
“Ne dünyaya küs, ne aldan” dersin
Sözün tutmak seni dinlemek gerek
“Kişi kendin nerde görmek dilerse
Oraya yükselir eğer isterse
Yaşam hırsı hiç yaşlanmaz” dedinse
Derin anlamını düşünmek gerek
“Çağın sorunları ile ilgilen
Olaylardan kaçma sabırla diren
Tamamlayıcı ol kendine güven”
Ali’min sözleri dinlemek gerek