Şahı Merdan Ali'yi tanımayanlara ve hakkında ileri geri konuşanlara sunulur
  • İmam Ali

Şahı Merdan Ali'yi tanımayanlara ve hakkında ileri geri konuşanlara sunulur

Seyyid İmadeddin Nesimi (ö.1404-8)İmam Ali’yi, tanımak isteyen talibine, hem insani hem rahmani yönleriyle anlatıyor

Gözün aç gör kim ey talib Ali'dir her kan-ı server

Muhammed aşk ile derya Ali'dir kıymeti gevher

 

Muhammed ilme kan oldu Ali nutk-ı beyan oldu

Ana her sır ayan oldu Ali'dir hace-i Kanber

 

Ali'dir cümlenin canı Muhammed'dir Ali kanı

Hakikattir Ali şanı Ali'dir yar-i peygamber

 

Hezaran türlü cümbüşler Ali emri ile işler

Varır yazlar gelir kışlar Ali'dir cisme canperver

 

Ne bilsin cahil ü nadan Muhammed ya Ali kimdir

Muhammed server-i dindir Ali'dir cümleye rehber

 

Ali evvel Ali ahir Ali zahir Ali batın

Ali şems-i münevverdir Ali'dir nur ile enver

 

Ali'dir herşey için can Ali'dir yar ile mihmen

Ali rahim Ali rahman Ali'dir cümleye can

 

Ali vahid Ali ehad Ali ferd ü Ali samed

Ali'dir cümleye rahmet Ali'dir şafi-i Mahşer

 

Ali sultan Ali sübhan Ali cennet Ali Rıdvan

Ali dindir Ali iman Eli sakı-i Kevser

 

Ali'dir ol veliyullah Ali'dir mazhar-ı Allah

Ali nurundan eyvallah münevverdir yedi kişver

 

Ali'dir Haydar-ı Kerrar aldı kala-i Hayber

Ali'dir katil-i küffar Ali'dir mir-i leşker

 

Nesimi "nin dil ü canı münevverdir Ali nuru

Ali vala Ali a'la Ali'dir server-i safder

Açıklaması:

Ey talip gözünü aç da gör her baş olanın (server) kaynağı Ali'dir. Muhammed sevgi ile deniz, Ali ise gevher değerindedir. Muhammed bilime kaynak, Ali bu kaynaktan konuşan ve onu açıklayandır. Çünkü ona her sır ayan olur. O aynı zamanda Kanber'in efendisidir. Ali cümlenin canı, Muhammed ise Ali'nin özkaynağıdır. Muhammed'in sevgili dostu Ali şanı bir gerçekliktir. Eğlenceye dönük binlerce çeşit hareketler Ali'nin buyruğu ile olur. Yazlar ve kışlar ondan gelir: o cisimlere can verir. Bilgisiz yabanlar Ali'nin Muhammed'in kim olduğunu ne bilsinler? Muhammed dinin başı, kunucusu; Ali ise cümleye rehber, yolgösterendir. Ali başlangıç, Ali sonuçtur.

  • Dışgörünüş (zahir) ve içdüşünüş (batın) de odur. Ali aydınlatan güneş, Ali parıldayan ışıktır. Her şey için can olan Ali, dosta konuktur. Esirgeyen ve bağışlayan Ali'dir. Ve o cümleye serverdir. Ali birdir, tekdir. Ali sameddir, yani hiçkimseye ve hiçbirşeye gereksinimi yoktur. Cümleye rahmet dağıtan odur. Kıyamet gününün şefaatçısı da Ali'dir. O hem sultan hem sübhandır. Cennet de Ali'nin kendisi, cennetin kapıcısı Rıdvan da. Cennetteki kevser şarabının sakisi olan Ali, din ve imanın kendisidir. Ali Tanrı'nın velisi, yani yakın dostu olduğu gibi, Tanrı'nın ortaya çıkışı ve bir görüntüsüdür. Yedi alem Ali'nin nuruyla aydınlanır vallahi. Tekrar tekrar arslan (Haydar-ı Kerrar) Ali'dir. Hayber kalesini alan, inanmıyanları kıran odur. Askerlerin başı da Alidir. Nesimi’nin gönlü ve canı Ali'nin nuruyla aydınlanır. Ali ulu, Ali yüce ve Ali'dir yiğitler serveri. 

Agâhi (ö.1920) kendini bilmez bir vaiz’e ve de Ali’yi tanımayan gafillere O’nun kim olduğunu öğrenmeleri için yol gösteriyor *

Gel ey vaiz Ali’nin vasfın evvel Hüda’dan sor

Ali ta ibn Adem olmadan ta iptidadan sor

Ali kimdir Veli kimdir bilem dersen bu esrarı

Anı hiç kimseden sorma, Muhammed Mustafa’dan sor

 

Ki yer gök su iken Cebrail’e rehber Ali oldur

Cihan halkolmadan evvel kevneyn’in temeli oldur

Ol dem Musa ile binbir kelam eden Veli oldur

Dile Tur-i Sina’dan sor dilersen Lenteran’dan sor

 

Körmüsün (!) sen ey vaizi Ali’den söyle bir tebdi

Ali’nin aslına gökten yere yüzdört kitab indi

Kur’an’da metheyleyip “vechinde, dedi Hak kendi”

Dile Yasin Taha’dan sor, dilersen Hel Eta’dan sor

 

Gel ey vaiz har u çüş ne zannettin Ali’yi sen

Anın evladına kasteyleyen kişilerde mi müslüman

Neler çekti ol mazlumu el zalim-i darb Yezid’inden

Dile arş-ı semâdan sor dilersen Kerbela’dan sor

 

Ali’dir damad-ı Ahmed, Ali’dir Mustafa’ya yar

Odur evladını Hak yoluna kurban eden Haydar

Ali gibi etmemiştir cihanda hiçbir peygamber

Dile gel evliyadan sor dilersen enbiyadan sor

 

Agâhû’yam Alevi mezhebim Şia Kızılbaş’ım

Kerbela’nın firgatındandır gözümden akan yaşım

Hüseyn’in derdini hiç kimseden sorma karındaşım

Dile Zeynel Aba’dan sor dile Zeyneb anadan sor

 

ibn Adem   : Ademoğlu

iptida        : başlangıç

Kevneyn  : iki alem, dünya ve ahiret

tebdi      : zulüm ya da dinsizlik iftirası

vech     : yüz

Lenteran(i)  : Tanrı’nın Tur-i Sina’da Musa’ya “beni göremiyeceksin!”hitabı.

Yasin Taha, Hel Eta :Kur’an’da  Ali’den sözeden, onun adına inen Sure ve Ayet

Har  : eşek

Firgat/firkat : ayrılık acısı

* Bu nefes Feyzullah Çınar tarafından 1970’li yıllarda seslendirilmiştir ve kaset ve CD’lerde onun davudî sesinden dinleyebilirsiniz.

 

Sefil Ali İmam Ali’nin sahip olduğu hikmetin sırlarını açıklıyor *

 

Şah-ı Merdan cûşa geldi sırrın aşikâr eyledi

Yağmuru yağdıran benim diye Ömer’e söyledi

Ol dem şimşek yalap oldu yedi semâ gürledi

Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali

 

Ömer vardı ol Muhammed katına eyledi beyan

Ali’mi dir ya Muhammed arş-ı Âla’da gürleyen

Çark-ı Gerdûn elindedir sırr-ı hikmet söyleyen

Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali

 

Ol Muhammed buyurdu ki yektir Ali bir dedi

Huvel evvel huvel ahir her şeye kadir dedi

Ali’ye şek getirenler mutlaka kafir dedi

Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali

 

Kün” deyince vareyledi onsekiz bin âlemi

Hem yazandır hem bozandır levh-i mahfuz kalemi

Dertlilerin dermanıdır yar elinin merhemi

Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali

 

Lahmike lahmi” buyurdu “cismim Ali demmike

“Ali benim vechim” dedi Zülcelâl-ı rabbike

Hükmi bâki adîlham(!)dir ve lailahi gayrüke

Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali

 

Sefil Ali akıl ermez hikmetine Ali’nin

Sarraf olan kıymet biçer gevherine lâlinin

Aşıka mâşuk göründü aklın aldı delinin

Hem sâkidir hem bâkidir nur-u Rahman’ım Ali

 

yalap oldu  : parıldadı

sâki  : (burada) kevser şarabı sunan veya özündeki tanrısal ışığı saçan

bâki : sonsuza dek

nur-u Rahman :Acıyan-Esirgeyen (Tanrının) ışığı

Kün : Ol!

arş-ı Âla : Göğün en yüksek (9.)katı

Çark-ı Gerdûn :Dönen gökler ya da dönen devran

Huvel evvel huvel ahir:Öncesi O, sonrası O’dur.

şek getiren : şüphe duyan, kuşkulanan

levh-i mahfuz :Tanrının insanların kaderini üzerine yazdığına inanılan gizli levha.

Ya Ali Lahmike lahmi cismûke demmike demmî (Hadis’in tamamı):’Ya Ali etin etimden, cismin cismimden, kanın kanımdan’dır.

Zülcelâl-ı rabbike : Tüm yüceliklere sahip olan Rab, Tanrı

Hükmi bâki adîlham(!)dir ve lailahi gayrüke :Yargısı adil ve sonsuza kadardır ve gayri Tanrı yoktur.

gevherine lâlinin : kırmızı renkli değerli taşın özüne, onun cevher değeri olup olmadığına...

 

* Sefil Ali’nin bu güzel nefesi de Feyzullah Çınar ve Sabahat Akkiraz tarafından ayrı makamlarda okunmaktadır.

 

Ali’yi Derviş Baba’nın akıl ve gönül penceresinden görmeye ne dersiniz?

a. Akılcı büyük düşünür ve eğitimci Ali

 

*109- Dünyanın sevinçlerini büyütüp aldanmayın. Kötülüklerinde de ona

küsmeyin.

217- Saçlarım ağardı, yaşam hırsım yaşlanıp yorulmadı.

128- Kişi kendini nerede görmek isterse orada bilinir. İşte öyleyse

insanlar içinde kendine en yüksek yerin peşinde ol.

134- Tamamlayıcı olmazsan, ahlak ve terbiyenle saygınlık kazanmazsın.

Baba (soy) saygınlığının yararı yoktur.

173- Mert kişi, ben buyum, diyendir; benim babam şöyle, diyen

değildir.

184- Halka saygınlık veren kişi, saygın tutulmuştur. Halkı

küçümseyenlerse saygı görmemişlerdir.

175- Ey insanlar arasında geldiği ırkla övünen cahil, bütün insanlar

bir anababadan olmadır.

176- Acaba hangi insan gümüş ya da demir, bakır veya altından

yaratılmıştır.

177- Kendi yaratma kabiliyetleriyle mi geldiler dünyaya, yoksa, et

kemik ve sinirden başka bir şeyden midirler?

178-Övünmeye değer bulunacak şeyler güçlü akıl, utanma, nefsinden

sakınma ve eğitimdir.

164- Kişi insanlar arasında aklıyla yaşar.

167- Kim ki akıl ve cesaretiyle başarılı olur. O kişi geçimini elde

etmede de başarılı olur.

701- Kazanç sağlamak için çalışmak basitlik ve zuldür( aşağılıktır) deme.

444- Vatan tuttuğun yerden gurbete çık, geçimini yükseltmek için

yolculuklara git. Yolculuğun beş faydalı yanı vardır:

445- Sıkıntını gidermek, geçimini elde etmek, bilim, terbiye

kazanmak ve karakter sahibi insanlarla dost olmak.

152- Bana, beni sorarsan, ben zamanın bütün olaylarına sabırla

direnirim.

1196- Kim benden birşey için yardım isterse, yıldız kayması hızıyla

ona koşarım.

1197- Evlerini benim evimin yanında yapan komşularımı, komşuluklarına

beni seçtikleri için onları ailemden sayarım. Bütün ailesini ve

çocuklarını bir sözleşme gereği gibi, canım pahasına korurum böyle

komşularımın.

* Sözlerin başındaki rakamlar adı verilen kitabın düzenlemesindeki numaralardır: Hazret, Emir Ali İbn Ebu Talib, İmam Ali Divanı, Arapça’dan çeviren: Vedat Atila, İst.1990)

 

Ali'ye candan inanmak gerek

 

Ali'm sen filozof ve öğretmensin

Bireye topluma yol gösterensin

“Ne dünyaya küs, ne aldan” dersin

Sözün tutmak seni dinlemek gerek

 

“Kişi kendin nerde görmek dilerse

Oraya yükselir eğer isterse

Yaşam hırsı hiç yaşlanmaz” dedinse

Derin anlamını düşünmek gerek

 

“Çağın sorunları ile ilgilen

Olaylardan kaçma sabırla diren

Tamamlayıcı ol kendine güven”

Ali’min sözleri dinlemek gerek